Upotreba digitalnih knjiga kao „kulturnog genoma“
Istraživači su razvili nov pristup učenosti korišćenjem približno četiri odsto svih knjiga koje su ikad objavljene kao digitalnog „fosilnog traga“ ljudske kulture. Prateći učestalost kojom se određene reči pojavljuju u knjigama tokom vremena, naučnici sad mogu tačno da odrede brojne kulturne i istorijske trendove.
Harvard, Google, Encyclopaedia Britannica i American Heritage Dictionary mogu se podičiti naučnicima koji učestvuju u ovom velikom projektu. Svoj pristup ‒ koji su nazvali „kulturomika“ zbog analogije s genomikom ‒ iskoristili su kako bi stekli uvid u razne teme, kao što su ljudsko kolektivno sećanje, usvajanje tehnologije, trajanje slave i uticaj cenzure i propagande.
Ceo projekat čini približno pet miliona i dvesta hiljada knjiga, što je više od ukupno petsto milijardi reči. Približno sedamdeset dva odsto tekstova je na engleskom jeziku, dok su manji segmenti na francuskom, španskom, nemačkom, kineskom, ruskom i hebrejskom. To je najveća količina podataka u istoriji, ističu istraživači. Da je napisan u ravnoj liniji, mogao bi da se protegne deset puta do meseca i natrag.
Između ostalog, istraživanje je otkrilo sledeće zanimljivosti u prošla dva veka:
● Čovečanstvo brže zaboravlja prošlost sa svakom novom godinom. Tim s Harvarda i Gugla pratio je učestalost kojom se javljala svaka godina od 1875. do 1975. Otkriveno je da se prošlost spominje mnogo ređe nego u devetnaestom veku. Podsećanje na 1880. godinu opalo je tek 1912 ‒ čak trideset dve godine kasnije, ali spominjanje 1973. dvostruko je opalo već 1983.
● Inovacije se šire brže nego ikad. Recimo, inovacije s kraja devetnaestog veka širile su se dvostruke brže nego početkom veka.
● Savremene slavne ličnosti su mlađe i slavnije nego njihovi prethodnici iz devetnaestog veka, ali im slava brže prolazi. Slavne ličnosti rođene pedesetih godina dvadesetog veka u proseku su postajale slavne s dvadeset devet godina, dok su početkom devetnaestog veka dostizale slavu tek s četrdeset tri. Njihova slava je mnogo veća nego ranije, ali i mnogo brže bledi.
● Najpoznatiji glumci ranije postaju slavni (oko tridesete godine) od najpoznatijih pisaca (oko četrdesete) i političara (posle pedesete). Ali strpljenje se isplati. Najpoznatiji političari daleko su čuveniji od najslavnijih glumaca.
● Kultoromika je dobro oruđe za otkrivanje cenzure i propagande. Recimo, jevrejski umetnik Mark Šagal samo je jednom spomenut u čitavom nemačkom korpusu od 1936. do 1944, iako se njegova slava petostruko povećavala u knjigama na engleskom jeziku. Slično je u Rusiji s Lavom Trockim i Kini s Trgom Tjenanmen.
● Frojd je dublje usađen u našu kolektivnu podsvest od Galileja, Darvina i Ajnštajna.
Izvor: Science Daily
